هفتم ذی الحجه سال روز شهادت امام محمد باقر علیه السلام است و شیعیان در سوگ آن ولیّ خدا عزادار می باشند . آن حضرت در شهر مدینه در سال ۵۷ قمری متولد شدند و در سال ۱۱۴ به شهادت رسیدند . مادر بزرگوارشان دختر امام حسن علیه السلام بود . بنابراین آن حضرت هم فرزند امام حسن علیه السلام به شمار می روند و هم فرزند امام حسین علیه السلام .

انوار علوم و معارف از حضرت امام باقر علیه السلام به دنیا منتشر شد و به مناقب و فضائل آن حضرت دوست و دشمن اعتراف کردند .

برخی از دانشمندان اهل سنت نیز مقام علمی آن حضرت را ستوده اند تا آنجا که جوهری در صحاح اللغه می گوید : به محمد بن علی بن الحسین ابن علی ابن ابیطالب باقر گفته می شد چراکه او علم را شکافت . آن امام بزرگوار بود که رسول خدا صلی الله علیه وآله سالها پیش از ولادتش توسط جابر بن عبدالله انصاری به آن حضرت سلام رساند :

« یا جابر ؛ انک ستبقی حتی تلقی ولدی محمد ابن علی بن ابیطالب المعروف فی التورات بالباقر فإذا لقیته فأقراه منّی السلام »

ای باقر همانا تو در دنیا خواهی ماند تا آن که فرزندم محمد بن علی ابن الحسین ابن علی ابن ابیطالب که در تورات به باقر معروف است را ملاقات کنی ، پس هنگامیکه او را دیدی از جانب من به او سلام برسان .

ابوبصیر چنین می گوید به محضر امام صادق و پدرش امام باقر علیهما السلام وارد شدم ، عرضه داشتم شما دو بزرگوار وارثان رسول خدا هستید . امام باقر فرمود : بله . گفتم پس رسول خدا وارث انبیاء بود ، هر چه آنان می دانستند ، می دانست . فرمود: آری چنین است پس گفتم : آیا شما می توانید که مردگان رازنده کنید و نابینا و جزامی را شفا بخشید ؟ فرمود : آری به إذن خدا می توانیم سپس فرمود : « نزدیک من بیا ای ابامحمد ؛ آن گاه دست مبارک خود را بر چشم و صورت من کشید و آنگاه بینا شدم ، خورشید وآسمان و زمین وخانه ها و هر آنچه در خانه بود را به خوبی دیدم . امام علیه السلام فرمود : آیا مایلی که به همین حال بینائی که باقی بمانی و آنچه مردم دارند داشته باشی و روز قیامت نیز مانند بقیه مردم با تو رفتار شود یا آنکه مجدداً نابینا شوی و بهشت به آسانی نصیبت گردد ، عرض کردم مایلم به همان گونه بودم باشم . ابو بصیر می گوید : پس امام علیه السلام به چشمانم دست کشیدند و دوباره به همان حال بازگشتم.

چند نمونه از كلمات نوراني امام باقر عليه السلام :

۱-إِنَّ هَذَا اللِّسَانَ مِفْتَاحُ‏ كُلِّ خَيْرٍ وَ شَرٍّ فَيَنْبَغِي لِلْمُؤْمِنِ أَنْ يَخْتِمَ عَلَى لِسَانِهِ كَمَا يَخْتِمُ عَلَى ذَهَبِهِ وَ فِضَّتِه‏. ( بحار الانوار ،ج 75، ص 178)

همانا اين زبان كليد هرخوبي و بدي است ، پس سزاوار است كه بر زبان خويش مانند زر و سيم خود بگذارد .

۲-.أَشَدُّ الْأَعْمَالِ ثَلَاثَةٌ ذِكْرُ اللَّهِ عَلَى كُلِّ حَالٍ وَ إِنْصَافُكَ‏ مِنْ نَفْسِكَ‏ وَ مُوَاسَاةُ الْأَخِ فِي الْمَال‏. ( کشف الغمه، ج 2 ، ص 133)

سخت ترين كارها سه چيز است : در هر حالي به ياد خدا بود ، از خود با انصاف رفتار كردن ، همراهي با برادر كردن در مال

3-إِنَّمَا شِيعَةُ عَلِيٍّ ع الْمُتَبَاذِلُونَ‏ فِي وَلَايَتِنَا الْمُتَحَابُّونَ فِي مَوَدَّتِنَا الْمُتَزَاوِرُونَ لِإِحْيَاءِ أَمْرِنَا الَّذِينَ‏ إِذَا غَضِبُوا لَمْ يَظْلِمُوا وَ إِذَا رَضُوا لَمْ يُسْرِفُوا بَرَكَةٌ عَلَى مَنْ جَاوَرُوا سِلْمٌ لِمَنْ خَالَطُوا.(تحف العقول، ص 300)

همانا شيعه علي صلوات الله و سلامه عليه آن كسانند كه در راه دوستي ما مي بخشند و به خاطر محبت ما نسبت به همديگر محبت مي ورزند و براي زنده كردن امر ما (روش و سنت ما) به ديدار يكديگر مي روند ، وقتي كه خشم گيرند ستم نكنند ، و چون خشنود شوند اسراف نورزند ، براي همسايگان بركت وبراي معاشران خود صلح و آسايشي هستند .

۴.- إِذَا أَرَدْتَ‏ أَنْ تَعْلَمَ أَنَّ فِيكَ خَيْراً فَانْظُرْ إِلَى قَلْبِكَ فَإِنْ كَانَ يُحِبُّ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ يُبْغِضُ أَهْلَ مَعْصِيَةِ اللَّهِ فَفِيكَ خَيْرٌ وَ اللَّهُ يُحِبُّكَ وَ إِنْ كَانَ يُبْغِضُ أَهْلَ طَاعَةِ اللَّهِ وَ يُحِبُّ أَهْلَ مَعْصِيَةِ اللَّهِ فَفِيكَ شَرٌّ وَ اللَّهُ يُبْغِضُكَ وَ الْمَرْءُ مَعَ مَنْ أَحَب‏.( المحاسن، ج 1 ، ص 263 )

اگر مي خواهي بداني كه در وجودت خير و خوبي هست به دل خود نظر كن پس اگر اهل طاعت و بندگان فرمانبردار خدا را دوست و معصيت كاران را دشمن دارد ، يقين بدان كه در تو خير و خوبي است و خدا ترا دوست دارد ، و اگر ديدي بندگان مطيع خدا را دشمن و گنهكاران را دوست دارد بدان كه در تو خيري نيست و خدا ترا دشمن دارد ، و مرد همواره با محبوب خود همراه است .