ولادت امام رضا علیه السلام و شرحی کوتاه بر حدیث سلسله‌الذهب

حدیث سلسله الذهب، حدیثی فوق العاده است که در آن کلمه «لااله الا الله» حصن و امان خداوند دانسته شده است، و تمام تعالیم قرآن نیز در همین کلمه توحید خلاصه می‌شود و این همان فطرتی است که خداوند انسان را بر اساس آن خلق کرده است.

سلسله سند این حدیث به حدی فوق العاده است که از آن به سلسله الذهب تعبیر می‌شود، حتی از علمای اهل سنت و احمد بن حنبل و دیگر اشخاص مکرر نقل شده است که از این حدیث به «سعوط المجانین» یعنی داروی دیوانه‌ها تعبیر شده است، یعنی اگر این حدیث با سند بر بالین مریضی خوانده شود، شفا می‌یابد، سند حدیث که این گونه قوی است و کلام نیز کلام خدای متعال است، جامع همه معارف می باشد.

بازگشت تمام معارف قرآن به کلمه توحید

قرآن محکمات و متشابهاتی دارد، مرتبه احکام و تفسیری دارد، و محکم قرآن و مرتبه احکام قرآن همین حقیقت «لا اله الا الله» است، و در مواقف مختلفی از قرآن به این مطلب اشاره شده است؛ مثلا در اول سوره مبارکه هود، خدای متعال می فرماید: «‌الر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آياتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكيمٍ خَبيرٍ « أَلَّا تَعْبُدُواْ إِلَّا اللَّهَ إِنَّنىِ لَكمُ مِّنْهُ نَذِيرٌ وَ بَشِير»^[1].

همه معارف قرآن به «لا اله الا الله» بر می‌گردد، همه قرآن تفسیر کلمه «لا اله الا الله»است، همه انذارهای قرآن انذار از شرک است، همه عقوبت‌های دنیوی و اخروی ریشه در شرک دارد، همه بشارت‌های دنیوی و اخروی قرآن، بشارت نسبت به توحید است، لذا همه دین در «لا اله الاالله» خلاصه می‌شود، و در عرض «لا اله الا الله» هیچ چیزی در اسلام و در دعوت انبیاء نیست و همه تعالیم دیگر فروع کلمه «لا اله الا الله» هستند، حتی مابقی اصول هم ذیل توحید تعریف می‌شوند.

حقیقت کلمه توحید

این کلمه "لا اله الا الله" که حصن الهی است، چیست؟ از ظاهر این کلام نورانی پیداست که این کلمه لفظ نیست و گر نه ورود به لفظ معنا ندارد: «فمن دخل حصنی امن من عذابی». این کلمه «لا اله الا الله» ظاهرا همان شجره توحیدی است که قرآن از آن با بیان‌های مختلف پرده برداشته،«ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً كَلِمَةً طَيِّبَةً كَشَجَرَةٍ طَيِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماء‌» ^[2]، کلمه توحید به منزله شجره طیبه‌ای است که اصل او ثابت است و فرع او در آسمان می‌باشد و دائما این شجره میوه می‌دهد، «تُؤْتي‏ أُكُلَها كُلَّ حينٍ بِإِذْنِ رَبِّها» .^[3]

این کلمه طیبه در روایات مکرر به کلمه توحید تفسیر شده است، ولی در بعضی از روایات هم ، این شجره توحید را توضیح به تفصیل داده‌اند و فرموده‌اند: اصل و ریشه این شجره طیبه، وجود مقدس رسول الله (صلوات الله علیه و آله) است تا به این جا می‌رسد که برگ‌های او شیعه‌ها و مومنین هستند، میوه‌ای که این درخت می‌دهد، علوم ائمه علیهم السلام است، که اگر کسی اهل سماء و سماواتی شد، مرتب از این میوه‌ها متنعم می‌شود.

فرع ولایت، تنها راه ورود به اصل توحید

بنا بر این اگر بخواهیم به توحید برسیم باید وارد وادی ولایت پیامبراکرم و اهلبیت علیهم السلام بشویم و قدم به معرفت‌شان برداریم، هر قدمی که در معرفت امام بر می‌داریم، حجابی از معرفت الله از ما برداشته می‌شود. هر پرده‌ای که از وجود معصوم برداشته می‌شود، یک منزلت دیگری از حقیقت وجود معصوم که اسم اعظم و اکبر آیات الهی می‌باشد، برای ما مشهود می‌شود، تا بتوانیم به آنجایی برسیم که حقیقت وجود مقدس معصوم را درک کنیم؛ چنانکه از امیرالمومنین علیه‌السلام نقل شده است که نورانیت من را بشناسید، «مَعْرِفَتِي‏ بِالنُّورَانِيَّةِ مَعْرِفَةُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَل‏» ^[4] اگر کسی توانست به حقیقت و نورانیت حقیقی امام راه پیدا کند، این شخص به معرفت خدای متعال راه پیدا کرده است.

پس کلمه «لا اله الا الله» چیزی جز وجود مقدس نبی اکرم و امیرالمومنین و اهل بیت ایشان علیهم السلام و وادی ولایت ایشان نیست، بنابراین شجره توحید و وادی توحید چیزی جز وادی ولایت امیرالمومنین نیست، لذا هم«کلمة لا اله الا الله حصنی» و هم «ولایة علی بن ابیطالب حصنی» درست است که همان کلمه توحید می‌باشد، کلمه در این جا لفظ نیست و کلماتُ الله الفاظ نیستند بلکه همان حقایق توحید و حقایق وجودی هستند.

سیر در وادی توحید با نور نبی اکرم (صلوات الله علیه و آله)

خانه‌های انبیاء همه نورشان را از نبی اکرم (ص) می‌گیرند و هر پیغمبری یک شعاعی از نبی اکرم (ص) است که امت‌های خودشان را با این نور به سمت خدای متعال هدایت می‌کردند. در روایات فرموده‌اند: این خانه‌ها در اصل خانه ولایت‌اند، ورود به خانه‌های ائمه علیهم السلام محتاج به این است که انسان خشوع داشته باشد، «وَادْخُلُوا الْبابَ سُجَّداً وَقُولُوا حِطَّةٌ نَغْفِرْ لَكُمْ خَطاياكُم» ^[5]مکرر ائمه علیه‌السلام فرموده‌اند: ما «باب الله» هستیم، ما باب حطه شما هستیم، اگر می‌خواهید به وادی توحید وارد شوید، باید از باب ولایت وارد شوید و شرط ورود تواضع است، کسی که می خواهد سرش را بالا بگیرد، برای خودش حساب و کتاب باز کند، در وادی ولایت راه ندارد، بلکه باید خاشعانه وارد شد.

رسیدن به توحید بدون اهل‌بیت محال است

چنانکه گفته شد، ورود به وادی توحید این است «کلمة لا اله الا الله حصنی» اگر کسی وارد بیوت نبی اکرم (ص) شد که هدایت الهی در آنجا نازل می‌شود، به او اجازه ذکر و حضور و رشد و قدم برداشتن در وادی توحید را می‌دهند؛ اگر وارد این خانه‌ها شدی«لا تُلْهيهِمْ تِجارَةٌوَلابَيْعٌ عَنْ ذِكْرِاللَّهِ» ^[6]می‌شوید، این وادی وادی ایمن و وادی توحید است که خارج از این وادی وادی شرک و عذاب است، «فمن دخل حصنی امن من عذابی» اگر در حرم امام رضا علیه السلام می‌گوییم: «اللَّهُمَّ إِنِّي وَقَفْتُ عَلَى بَابٍ مِنْ أَبْوَابِ بُيُوتِ نَبِيِّك‏ » ^[7] و از خدا و رسول و ائمه علیهم السلام و ملائکه مقربی که آنجا مستقر اند اجازه می‌گیریم و وارد حریم امام رضا علیه السلام می شویم در واقع به اندازه ای که اجازه می دهند، وارد می شویم، حرم امام هم ملکوت عالم است، جسم خود امام به منزله روح همه عالم ماده است. حرم امام که فقط جسم نیست، اگر کسی پرده از آنچه که می‌بینیم، بردارد، مشاهده می‌کنیم که این حرم تا فوق عرش الهی است، در روایت داریم، اگر کسی امام رضا علیه‌السلام را زیارت کند،«كَمَنْ‏ زَارَ اللَّهَ‏ فِي‏ عَرْشِه‏» ^[8] یعنی حرم امام رضا علیه‌السلام تا مقام عرش حضور دارد، در بعضی روایات در باب زیارت سیدالشهد داریم که «فَكَأَنَّمَا زَارَ اللَّهَ فَوْقَ‏ عَرْشِه‏»^[9] یعنی دریافت انوار حضرت حق از ورای عرش در حرم امام حسین علیه‌السلام امکان پذیر است.

بنابراین، حرم اهل بیت مقاماتی دارد که اگر کسی وارد شد، اجازه رفعت پیدا می‌کند.

لذا حضرت وقتی کجاوه حرکت کرد، فرمودند:«بِشُرُوطِهَا وَ أَنَا مِنْ شُرُوطِهَا» توحید بدون نبی اکرم و ائمه علیهم السلام شدنی نیست.

مشکل سقیفه همین یک کلمه بود که اهل بیت علیهم السلام را از این وسط برداشتند، در این صورت نه شریعت دیگر فایده دارد نه توحید، شریعت بدون امام، می‌شود پوسته بی معنایی که هزار سال نماز خوانده و عبادت کرده است ولی یک قدم هم جلو نرفته است، دیگر به توحید نمی‌رسد، اما اگر کسی از طریق وادی امام حرکت کرد به خدای متعال می‌رسد؛ به شفاعت امام و مقامات توحید می‌رسد: «بِنَا عُبِدَ اللَّهُ‏ وَ بِنَا عُرِفَ اللَّه‏» .^[10]

سوال ویژه نامه ولادت حضرت امام رضا علیه السلام

1-با توجه به فرمایش حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام راه رسید به توحید چیست؟

1لف)انسان خشوع داشته باشد

ب)راه پیدا کردن به حقیقت و نورانیت امام

ج)شناخت قرآن

د)شناخت حقیقت لااله الا الله

گزینه صحیح را با ذکر مشخصات به آدرس لبیک در یکی از شبکه های اجتماعی تلگرام،سروش و ایتا ارسال کنید

[1] . سوره هود، آیه1

[2] . سوره ابراهیم، آیه25

[3] . همان

[4] . بحارالانوار، ج 26، ص 1.

[5] . سوره بقره، آیه38

[6] . سوره نور، آیه37

[7] . کفعمی،ابراهيم بن على عاملى‏،مصباح، ص 472.

[8] . کافی، ج 4، ص 585.

[9] . ابن قولويه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، ص 182.

[10] . صفار، محمد بن حسن‏، بصائر الدرجات، ج 1، ص 64.