پیوندها
وبلاگ
پرسش و پاسخ
.اهمیت زیارت از نزدیک و حضور در مشاهد مشرفه
هر چند زیارت اولیا و بزرگان، از راه دور نیز مورد قبول و توصیه است؛ لکن حضور زائر در کنار مزور (زیارت شونده) و یا قبر وی خصوصیت دارد. لذا مورد توصیه و سفارش قرار گرفته است. در اینجا به ذکر چند روایت در این زمینه تبرک می‌جوییم:.
1.عَنْ إِسْحَاقَ بْنِ عَمَّارٍ أَنَّ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ لَهُمْ:
«مُرُّوا بِالْمَدِينَةِ فَسَلِّمُوا عَلَى رَسُولِ اللَّهِ ص مِنْ قَرِيبٍ وَ إِنْ كَانَتِ الصَّلَاةُ تَبْلُغُهُ مِنْ بَعِيد»[1]
اسحاق بن عمار از امام صادق علیه‌السلام روایت می‌کند که فرمود: به مدینه بروید و بر پیامبر اکرم(ص) سلام بدهید، هر چند که سلام و درود از راه دور نیز به آن حضرت می‌رسد.
2. عَنْ أَبِي الْحَسَنِ الرِّضَا ع أَنَّهُ قَالَ:
« إِنَّ بِخُرَاسَانَ لَبُقْعَةً ... فَهِيَ وَ اللَّهِ رَوْضَةٌ مِنْ رِيَاضِ الْجَنَّةِ مَنْ زَارَنِي فِي تِلْكَ الْبُقْعَةِ كَانَ كَمَنْ زَارَ رَسُولَ اللَّهِ ص وَ كَتَبَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَهُ ثَوَابَ أَلْفِ حَجَّةٍ مَبْرُورَةٍ وَ أَلْفِ عُمْرَةٍ مَقْبُولَةٍ وَ كُنْتُ أَنَا وَ آبَائِي شُفَعَاءَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ».[2]
دروایت دیگری وجود مقدس امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند:همانا در خراسان بقعه‌ای است...به خدا قسم این بقعه باغی از باغهای بهشتی است، هر کس مرا در این محل (مدفن حضرت) زیارت کند مانند کسی است که پیغمبر خدا را زیارت کرده باشد. و خدا می‌نویسد برای او ثواب هزار حج مبرور و هزار عمره مقبول و من و پدرانم شفاعت کنندگان او هستیم در روز قیامت. عبارت « فِي تِلْكَ الْبُقْعَةِ » در متن حدیث ویژگی حضور در محل خاص را می‌رساند.
3. قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص لِعَلِيٍّ ع
« يَا عَلِيُّ مَنْ زَارَنِي فِي حَيَاتِي أَوْ بَعْدَ مَمَاتِي أَوْ زَارَكَ فِي حَيَاتِكَ أَوْ بَعْدَ مَمَاتِكَ أَوْ زَارَ ابْنَيْكَ فِي حَيَاتِهِمَا أَوْ بَعْدَ مَمَاتِهِمَا ضَمِنْتُ لَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ أَنْ أُخَلِّصَهُ مِنْ أَهْوَالِهَا وَ شَدَائِدِهَا حَتَّى أُصَيِّرَهُ مَعِيفِي دَرَجَتِي».[3]
در روایتی دیگر پیغمبر اکرم(ص) به علی علیه‌السلام فرمود: ای علی! هر کس که مرا در زمان حیات یا مرگم زیارت کند یا تو و فرزندانت را در زمان حیات یا پس از مرگ زیارت کند، من ضمانت می‌کنم که او را از اهوال و شداید روز قیامت نجات دهم تا آن که او را هم درجه خودم گردانم.
این روایت و امثال آن نشان می‌دهد که حیات و مرگ پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم علیه‌السلام یکسان است؛ زیرا زیارت دوران حیات و مرگ، اجر و آثار یکسان دارد. از این جهت لازم است که زائر به گونه‌ای در حرم شریف آنان حضور پیدا کند که اگر زنده می‌بودند در کنارشان حضور پیدا می‌کرد.[4]
4. پیامبر اکرم(ص) به علی ع خبر داد که تو در سرزمین عراق کشته و دفن خواهی شد، آن حضرت پرسید: کسی که قبر ما را زیارت و تعمیر کند و تعهد خویش را با آن حفظ کند، چه اجری دارد؟ پیامبر اکرم(ص) فرمود: ای اباالحسن! خداوند قبر تو و قبر فرزند تو را بقعه‌ای از بقعه‌های بهشت و زمینی از زمین‌های آن قرار داده است.
قلب جوانمردانی از مخلوقات خود و برگزیدگان از بندگانش را مشتاق به سوی شما قرار داده به گونه‌ای که ذلت و اذیت را در راه (زیارت) شما تحمل می‌کنند و قبرهای شما را آباد می‌سازند و با انگیزه تقرب به خدا و دوستی رسول او، فراوان به زیارت قبور شما می‌شتابند. ای علی! تنها آنان از شفاعت من برخوردارند و وارد شونده بر حوضم و زائران من در بهشت هستند.[5]
5 . «عَنِ الْحَسَنِ بْنِ عَلِيٍّ الْوَشَّاءِ قَالَ سَمِعْتُ الرِّضَا ع يَقُولُ إِنَّ لِكُلِ إِمَامٍ عَهْداً فِي عُنُقِ أَوْلِيَائِهِ وَ شِيعَتِهِ وَ إِنَّ مِنْ تَمَامِ الْوَفَاءِ بِالْعَهْدِ وَ حُسْنِ الْأَدَاءِ زِيَارَةَ قُبُورِهِم».[6]
امام رضا علیه‌السلام فرمود: برای هر امامی عهد و پیمانی بر گردن دوستان و پیروان اوست و از نشانه‌های وفای کامل به این عهد و پیمان، زیارت قبر امامان است. مسلم است که زیارت قبر امام تنها با حضور از نزدیک محقق می‌گردد.
نکته پایانی این بحث که اهمیت زیارت از نزدیک را می‌رساند تأیید و پسندیده بودن زیارت به نیابت در سیره اهل‌بیت علیه‌السلام است.
ابوهاشم جعفری می‌گوید: زمانی که امام هادی علیه‌السلام بیمار بود به نزدش رفتم؛ فرمود: ابوهاشم! کسی از دوستان ما را به حائر حسینی بفرست تا برای (شفای) من دعا کند... خداوند متعال بقاع و جایگاه‌هایی دارد که میخواهد در آن جایگاه‌ها خوانده شود تا دعای دعاکننده را مستجاب فرماید و حائر، از جمله این مواضع است.[7]
حضور در محضر ولی خدا
جسم، موقع حضور در مكاني، جز ابعاد خاص به بزرگي جرم خود را، اشغال نمي كند و آثار محسوس در حريم خود ايجاد نمي كند، جز آن چه از ويژگيهاي مادي است. روح چنين نيست ونبايد هيچ كدام از مسايل روحاني و روح را با جسم و قوانين عالم مادّي مقايسه كرد. روح، قوانين و رازو رمزهاي روحاني و آثار و بركات معنوي خاص خود را دارد. با ملاكهاي روحاني بايد روح را شناخت.
روح هر چه قوي تر مي شود آثار آن بر حريم جسم قوي تر اثر مي گذارد و اين تأثيرات را روح انسان هاي مجاور به راحتي مي تواند احساس كند و اثر پذيرد.
امام معصوم، روح رشد يافته و تكامل يافته اي است كه در تمامي عرصه هاي روحاني و نوراني، به نهايت كمال و آراستگي و صفا و قدرت و اوج رسيده است و در همه ميدان هاي ارزشي و معنوي و احوالات عرفاني، سرآمد و در قلّه كمال نهايي قرار گرفته است. بنابراين حريم كيميايي چنين روح جامع و تكامل يافته، بسي مغتنم و با ارزش است. اگر زائر بتواند قابليت و صفا و گيرنده گي لازم در روح خويش ايجاد نمايد و قلب خود را آيينه سازد، به ميزان صفا و زلالي خويش مي تواند كمالات را از روح فياض و سرچشمه زلال كمالات اخذ نمايد و در حريم حضور، توشه معنوي كامل را بر گيرد.
پرتو حضور امام معصوم براي كمال يافته گان مكتب خشيةالله درس هاي تازه و بكر دارد و افق هاي جديد خشيت را براي او مي گشايد و راز و رمزهاي صحيح خوف الهي را برايش روشن مي نمايد و كجي هايش را واضح مي كند و لغزش ها و نقايص او را در حدّ قابليت و به ميزان توقف در حرم، اصلاح مي نمايد و گاه رهنمود براي آينده مي دهد و از طريق مكاشفه، خواب، الهام يا اتفاقات ديگر مادي مثل رساندن دوست، استاد، كتاب و...راه خاص او را در مسيرش قرار مي دهد و راهنمايي لازم را برايش خواهد نمود.
حريم امام از دستبرد شيطان و جنّ و ديگر قواي ظلماني و متمرّد، خالي است. حريم امام و پرتو حضور او از تردد ملائكه عذاب نيز مصون است. لذا بسيار به ندرت، امام اذن مجازات معنوي فردي را به ملائكه مي دهند، آن هم اگر جرمي بزرگ و نابخشودني در حريم او مرتكب شود. پس حريم او از عقوبت نيز در امان است. امنيت هاي معنوي زياد در پرتو حضور اوست كه عقل ما از درك آن عاجز است.
رحمت ها و بركت هايي كه در حرم و حريم امام، موجود است حتي در بهشت ابدي نيز پيدا نمي شود، چون ريشه بهشت، نهايتاً از نور كمال امام نشئت مي گيرد و ريشه همه كمالات و رحمت ها و بركات امام نيز از خداوند سرچشمه مي گيرد.
بنابراين اگر بگوييم كه حرم امام، بهشت است كم گفته ايم، بلكه حريم امام بهشت آفرين و فردوس اعلاي نعمت ها و بركات است.
از جمله آثار خاص حريم امام، پيدا كردن صفا و نورانيت خاص روحي و ذهني است. در اين حال، فكر انسان بسيار پاك تر و صاف تر و دقيق تر و از طرف ديگر بسيار گسترده و جامع عمل مي كند و بر درون خويش اشراف خاصي پيدا مي كند و سرعت عمل و قدرت تحليل و دقت محاسبه و درك خاصي پيدا مي كند. از طرف ديگر انسان در درون خويش بر جان و صفات خويش آگاهي و تسلط واضحي پيدا مي كند. اشكالات و نقايص خود را در آيينه قلب با شفافيت و روشني كامل در مي يابد.
پرتو نوراني روح امام و توجه و عنايت او، پرده هاي ظلمت را از جلو درك و فهم زائر متفكر و متدبّر در نفس خويش، كنار مي زند و فكر و فهم، صحيح عمل مي كند و تا افق هاي عميق و ژرف قلب را به سادگي و وضوح مي كاود؛ كاري كه به دور از حريم محرم خدا محال است؛ چون كشش هاي شهواني و هواهاي نفساني و تكبّرها و كينه ها و نيّات آلوده، فضاي فهم و درك رابسيار تيره و گل آلود مي نمايد و فضاي درك عقل بسيار دود اندود است و امكان فهم اشكالات دروني، در پس پرده منيّت و عجب و خودخواهي ها و دلبستگي ها و كشش هاي هوس آلود، بسي مشكل است. شيطان نيز بيش از همه ، با حضور ظلماني خويش، فضا را براي قلب، بسي تيره و تار مي نمايد.
از جمله آثار ديگر محضر نوراني امام، ايجاد كشش روحي و ميل شديد به پاكي، ترك گناه، انجام اعمال صالح و رشد و تكامل است.
اصولاً فطرت انسان، عاشق كمال و متنفّر از ظلمت و سياهي است و هر لحظه كه فطرت جولان پيدا كند و در سايه پيدايش حالات معنوي، صفاي قلبي رشد پيدا كند، اين كشش دروني در قلب انسان به سوي خيرات و كمالات قوت مي يابد. اين حالات و كشش ها و تمايلات معمولاً بعد از گريه در مصائب امام حسين عليه السلام، دعاي كميل، جلسات و صحبت هاي اخلاقي و مذهبي و موقع خواندن نماز و قرآن براي افراد حاصل مي شود.
بايد خوب توجه كرد كه اين حالات استمرار ندارد؛ بلكه با بازگشت به اشتغالات مادي عود مي كند و دوباره حالات قبلي باز مي گردد فقط كمي نورانيت باقي مي ماند كه آن هم در مدت طولاني اشتغال غفلت زا، از قلب محو خواهد شد. پس بايد هوشيارانه پا به پاي ميل و فطرت به سوي خير و طهارت و كمال، حركت نمود.
در محضر امام، انسان از يادآوري گناهان شرمنده مي شود و ميل به توبه و ندامت و ترك گناه پيدا مي كند و شوق قلبي شديدي به ترك گناه در او پديدار مي گردد و اصلاً هيچ كار و حال ديگري جز توبه نمي تواند او را آرام كند و هيچ آبي، جز آب زلال توبه نمي تواند شرم حضور او را فرو نشاند. پس چه بهتر كه در محضر امام، خود آن يار مهربان را شاهد عهد خويش بگيريم. با خويش عهد ببنديم و عزم قوي و تصميم جدي بر ترك گناه بگيريم. با اين كار هم خود را آرام كرده ايم و بالاتر از همه، قلب امام، يعني همان ميزان سنج رضاي الهي را، راضي نموده ايم و همان را انجام داده ايم كه او مي خواست و بهترين قدم را به سوي كمال برداشته ايم. [8]
[1]. الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج4 ؛ ص552
[2]. من لا يحضره الفقيه ؛ ج2 ؛ ص585
[3]. من لا يحضره الفقيه ؛ ج2 ؛ ص578
[4]. جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج 1، ص 26.
[5] . جوادی آملی، عبدالله، ادب فنای مقربان، ج1، ص 30 به نقل از بحارالانوار، ج 97، ص 120
[6]. الكافي (ط - الإسلامية) ؛ ج4 ؛ ص567
[7] . کامل الزیارات ص 9-458
[8]. مهدی‌زاده، میرستار، مقاله بلور معرفت، آداب معنوی زیارت معصومین علیهم‌السلام.
