پیوندها
وبلاگ
پرسش و پاسخ
.ایام زیارتی مخصوص امام رضا علیه‌السلام
زیارت پیامبر خدا ـ صلوات الله علیه و آله ـ و همه معصومان ـ علیهم السلام ـ در همه زمان ها مفید و مناسب است؛ چه این که در نهایت از بهترین راه های تقرب به خدای متعال است و نباید از آن غفلت ورزید، بلکه باید فرصت ها را غنیمت شمرد و هرگاه زمینه زیارت فراهم شد، از آن بهره برده و به زیارت آن حضرات شتافت.
اما به طور کلی عبادت خدای متعال در برخی از زمان ها و مکان ها مؤثرتر است. به عنوان مثال، ماه رمضان، شعبان، رجب، شب و روز جمعه و دسته ای دیگر از ایام و لیالی که بر طبق روایات، دعا، زیارت و عبادت در آن زمان ها بیشتر اثر دارد. از این رو، زیارت آن حضرت نیز در چهارچوب این قاعده کلی در ساعت های خاص ـ مانند ثلث آخر شب، قبل از اذان صبح، بین الطلوعین، شب جمعه و... مؤثرتر خواهد بود. با این حال، بر زیارت آن حضرت در دو زمان خاص تأکید شده است.
1. ماه رجب
بر طبق روایتی که در کتاب های معتبر شیعه، از قبیل کافی، تهذیب الاحکام، کامل الزیارات، عیون اخبار الرضا و... گزارش شده است، امام جواد علیه السلام زیارت حضرت رضا علیه‌السلام در ماه رجب را برتر از حج معرفی می‌کنند:
عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سُلَيْمَانَ قَالَ: سَأَلْتُ أَبَا جَعْفَرٍ ع عَنْ رَجُلٍ حَجَ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ فَدَخَلَ مُتَمَتِّعاً بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِ فَأَعَانَهُ اللَّهُ عَلَى عُمْرَتِهِ وَ حَجِّهِ ثُمَّ أَتَى الْمَدِينَةَ فَسَلَّمَ عَلَى النَّبِيِّ ص ثُمَّ أَتَاكَ عَارِفاً بِحَقِّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ حُجَّةُ اللَّهِ عَلَى خَلْقِهِ وَ بَابُهُ الَّذِي يُؤْتَى مِنْهُ فَسَلَّمَ عَلَيْكَ ثُمَّ أَتَى أَبَا عَبْدِ اللَّهِ الْحُسَيْنَ ص فَسَلَّمَ عَلَيْهِ ثُمَّ أَتَى بَغْدَادَ وَ سَلَّمَ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ مُوسَى ع ثُمَّ انْصَرَفَ إِلَى بِلَادِهِ فَلَمَّا كَانَ فِي وَقْتِ الْحَجِّ رَزَقَهُ اللَّهُ الْحَجَ فَأَيُّهُمَا أَفْضَلُ هَذَا الَّذِي قَدْ حَجَّ حَجَّةَ الْإِسْلَامِ يَرْجِعُ أَيْضاً فَيَحُجُّ أَوْ يَخْرُجُ إِلَى خُرَاسَانَ إِلَى أَبِيكَ- عَلِيِّ بْنِ مُوسَى ع فَيُسَلِّمُ عَلَيْهِ قَالَ لَا بَلْ يَأْتِي خُرَاسَانَ فَيُسَلِّمُ عَلَى أَبِي الْحَسَنِ ع أَفْضَلُ وَ لْيَكُنْ ذَلِكَ فِي رَجَبٍ وَ لَا يَنْبَغِي أَنْ تَفْعَلُوا فِي هَذَا الْيَوْمِ فَإِنَّ عَلَيْنَا وَ عَلَيْكُمْ مِنَ السُّلْطَانِ شُنْعَةً.»[1]
آن حضرت در پاسخ به این سؤال که هر گاه کسی به حج رفته و پس از بازگشت از حج به زیارت امام حسین علیه السلام و موسی بن جعفر علیه‌السلام مشرف شده و آن گاه درایام ذی‌الحجه بعدی، هزینه و مقدمات سفر دوباره به حج برایش فراهم شد، آیا بهتر است به حج رود یا برای زیارت امام رضا علیه السلام راهی خراسان شود، فرمود:
«... اگر به خراسان رود و به امام رضا علیه السلام سلام کند، فضیلت بیشتری دارد، لیکن این سفر باید در ماه رجب باشد و سزاوار نیست در این ماه انجام شود؛ چون حکومت به خاطر آن از ما و شما بدگویی می کند.»
همان طور که علامه مجلسی از این روایت برداشت کرده، این روایت نشان گر آن است که زیارت آن حضرت در ماه رجب مستحب مؤکد است و به طور خاص در این ماه بر آن تأکید شده است. دومین نکته ای که مجلسی از این روایت فهمیده آن است که به سبب تقیه، زیارت آن حضرت ترک می شود؛ زیرا امام جواد ـ علیه السلام ـ فرمود: اگر در این زمان به زیارت آن حضرت روید، ما و شما، یعنی شیعیان را آزار خواهند داد؛ از این رو، هر زمانی که این گونه باشد، زیارت حضرت طبق این حدیث ترک می گردد.
یکی از استادان، از واژه «هذا الیوم» تفسیری ارائه داده اند که پرده ابهام را از این روایت کنار می زند؛ وی «هذا الیوم» را به معنای ذی الحجة دانسته است. شاید علت نهی امام جواد از تشرف به زیارت حضرت رضا در ماه ذی الحجة به جای زیارت خانه خدا، آن است که حکومت و خلافت زمان که با شیعیان و رهبری آنان سرستیز داشت و از مبارزه شیعیان با ظلم بسی می هراسید، در پی بهانه و دستاویزی بود که آبروی آنان را ببرد و اندیشه ها و باورهای آنان را زشت جلوه داده و زمینه عدم نفوذ آنان در افکار عمومی و نیز سرکوب به موقع آنان را فراهم آورد، و این خود می توانست بهانه ای مناسب باشد که اینان به جای زیارت خانه خدا بر خلاف بقیه مسلمانان پشت به کعبه کرده و به زیارت امامشان در طوس می روند! از این رو، آن حضرت فرمود: در این زمان چنین اقدامی نکنید و گرنه در ماه ذی الحجة نیز زیارت ایشان مستحب است و هیچ نهی ای از آن نشده است. [2]
در روایتی دیگر، از امام جواد علیه السلام نقل کرده اند:
«زیارت امام رضا علیه السلام در همه زمان ها خوب است، ولی با فضیلت ترین زمان زیارت آن حضرت، ماه رجب است.»[3]
2. ایام مخصوص به حضرت رضا علیه السلام
سخنان علامه مجلسی در بحارالانوار نشان گر آن است که بر استحباب زیارت آن حضرت در ایامی که به گونه ای به ایشان ارتباط دارد، تأکید بیشتری وجود دارد. این ایام عبارت است از:
یک. روز تولد آن حضرت؛ یعنی یازدهم ذی قعده؛
دو. روز شهادت آن حضرت؛ آخر ماه صفر ؛
سه. روز بیعت مردم با ایشان؛ یعنی روز اول یا ششم ماه رمضان.
چهار. روز بیست و سوم ذی قعده ـ که بنابر قولی در چنین روزی آن حضرت به شهادت رسیده است ـ سید بن طاووس می نویسد: در برخی از آثار دانشوران غیرعرب شیعه بر این نکته تأکید شده است. [4]
پنج. روز بیست و پنجم ماه ذی القعده، معروف به روز «دحو الارض»؛ یعنی روزی که خدای متعال زمین را گسترانید و عبادت در آن روز آثار و برکت های عظیم و بی مانندی دارد. زیارت حضرت رضا ـ علیه السلام ـ در این روز بسیار تأکید شده است و جناب میرداماد آن را از افضل اعمال این روز دانسته است؛
شش. روز ششم ماه رمضان. سید بن طاووس می نویسد: روایت شده است که مناسب است دو رکعت نماز خوانده شود و در هر رکعت حمد یک بار و سوره توحید بیست و پنج بار قرائت شود[5] و مناسب آن است که این نماز در حرم مطهر حضرت رضا پس از زیارت آن حضرت خوانده شود.[6]
هفت. روز چهارشنبه. سید بن طاووس در جمال الاسبوع می نویسد: روز چهارشنبه به نام امامان موسی بن جعفر، علی بن موسی، محمد بن علی و علی بن محمد ـ علیهم السلام ـ است. از این رو، زیارت آن حضرت در چنین روزی مستحب است.[7]
هشت. روز جمعه، زیارت پیامبر، حضرت فاطمه و دوازده امام و از جمله حضرت علی بن موسی الرضا ـ علیه السلام ـ مستحب است.
[1] .الكافي (ط - الإسلامية) ، ج4 ، ص584
[2] . مقاله فضیلت و پاداش زیارت امام رضا علیه السلام، فرهنگ جهاد ، زمستان 1386، شماره 50 ؛ روح مجر، ص 247 ـ 248
[3] .بحار الأنوار (ط - بيروت) ، ج99 ، ص52
[4] .بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج99، ص: 43
[5] .ابن طاووس، على بن موسى،الإقبال بالأعمال الحسنة (ط - الحديثة)، ج1، ص: 263
[6] .بحار الأنوار (ط - بيروت)، ج99، ص: 43
[7] .ابن طاووس، على بن موسى ،جمال الأسبوع بكمال العمل المشروع، ص، 35
