نماز در سیره امام رضا ع

خداوند متعال فلسفه خلقت انسان را عبادت خویش معرفی کرده و می فرماید ( وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلاَّ لِيَعْبُدُونِ‌ )[1]؛ و جنّ و انس را نيافريدم جز براى این كه مرا عبادت کنند. هرکسی به حقیقت معنای این آیه رسیده باشد و برای بودن خویش مفهومی جز بندگی خداوند متعال نیابد، عبادت خداوند را آن گونه که شایسته و بایسته است انجام می دهد و هر کسی اندکی با مذاق شارع مقدّس آشنا بوده و مقداری در آیات و روایات مربوط به نماز دقّت کند، پی به اهمیّت نماز در میان تمام اعمال می برد. لذا اقامه اصل نماز چیزی است که هر مسلمانی نسبت به وجوب آن آگاه بود، و می داند این عمل در میان تمام اعمال عبادی، تنها عملی است که چنانچه بنده خدا از شرایط عامه تکلیف برخوردار باشد- عاقل، بالغ و...- در هر حالتی و تحت هر شرایطی باید آن را انجام دهد .

و اما آنچه در سیره امام رضا علیه السلام بازتاب ویژه ای دارد،اهتمام به نماز و کیفیت آنجام آن توسط مسلمانان می باشد.

نماز اول وقت

امام رضا علیه السلام به نماز اول وقت و درک فضیلت آن اهمیّت ویژه ای داده و همواره درسخن و عمل ، شیعیان خود را به انجام نماز در اول وقت توصیه و دستور می دهد.

ابراهیم بن موسی می گوید: امام رضا علیه السلام فرمود: « لَا تُؤَخِّرَنَ‏ صَلَاةً عَنْ‏ أَوَّلِ‏ وَقْتِهَا إِلَى آخِرِ وَقْتِهَا مِنْ غَيْرِ عِلَّةٍ عَلَيْكَ أَبَداً بِأَوَّلِ الْوَقْت»‏[2] هرگز نماز را بدون علت از اوّل وقتش به آخر وقت نینداز، برتو است که همواره نماز را در اوّل وقت اقامه کنی.

امام علیه السلام به مناظرۀ با فرقه های الحادی اهتمام ویژه ای می داد ؛ در تمام این مناظرات، فرقه های گوناگون و مخالف با دین اسلام متوجّه اشتباهات خویش شده و هدایت می شدند. با این وجود، گاه در وسط مناظره و هنگامی که افراد در حال قانع شدن بودند، مناظره را به خاطر نماز اوّل وقت ترک می کرد. در یکی از مجالس مناظره، عمران صابی، از دانشمندان و متکلّمان بزرگ، در مجلس حاضر شده و پیرامون توحید، پرسش های گوناگونی را مطرح کرد و امام علیه السلام با حوصله، به تمام آنها پاسخ داد؛ بحث به اوج خود رسید و چیزی به تحوّل درونی این دانشمند بزرگ نمانده بود، امام احساس کرد وقت اذان ظهر و نماز است ، به مأمون گفتَ: «الصَّلَاةُ قَدْ حَضَرَت‏ » وقت نماز فرا رسیده است، و حرکت کرد برای اقامه نماز و خواست مجلس را ترک کند. عمران صابی با التماس به امام علیه السلام گفت: « ُ يَا سَيِّدِي لَا تَقْطَعْ عَلَيَّ مَسْأَلَتِي فَقَدْ رَقَّ قَلْبِي »؛ آقای من! گفتگو و پاسخ به پرسش من را قطع نکن! دل من آماده پذیرش حق شده است.

امام علیه السلام تسلیم نشد و فرمود : «نُصَلِّي وَ نَعُود»؛ نمازمان را می خوانیم، دوباره برای مناظره برمی گردیم.[3]

این رفتار امام علیه السلام هشداری است به کسانی که ادعا می کنندشیعه امام رضا علیه السلام می باشند، ولی به خاطر کار بازار و به بهانۀ کار در اداره و یا بهانه های دیگر، نماز اول وقت را به تأخیر می اندازند.آیا کار بازار یا خانه یا اداره یا تحصیل علم مهم تر است یا هدایت شخصی مانند عمران صابی؟! این مایه تأسف است که در خود حرم امام رضا علیه السلام مشاهده می کنیم وقت نماز شده وعده ای برای نماز آماده و مشغول نماز می شوند،با این وجود عده زیادی مشغول زیارت یا بوسیدن ضریح هستند ! آیا این سخن و عمل امام رضا علیه السلام بیانگر این نیست که هنگام نماز هیچ عملی برتر از اقامه نماز نیست، حتی زیارت آن حضرت؟

چه زیبا است که تمامی زائران، وقتی صدای اذان را می شنوند اطراف ضریح را خلوت کرده و خود را برای نماز مهیا کنند و با عمل ثابت کنند که شیعه حقیقی امام رضا علیه السلام هستند.

[1] . سوره ذاریات، آیه56

[2] . بحار الانوار، ج80، ص21

[3] . التوحيد ، ص: 435