شهداى احد
1- حمزة بن عبدالمطّلب
حمزه عموى پيامبر اسلام. او از شجاعان عرب بود و در جنگ بدر شركت داشت و شيبه قهرمان قريش و تعداد
ديگرى از آنان را از پاى درآورد. وى در جنگ احد نيز فداكارىهاى بسيار نمود و سرانجام توسط «وحشى» به شهادت رسيد. پس از شهادتش، هند همسر ابوسفيان سينه حمزه را شكافت و جگر او را بيرون آورد و زير دندانهايش گذاشت، و نيز جنازهاش را مثله كردند.
پيامبر صلى الله عليه و آله با ديدن اين منظره به شدت گريست و عباى خود را روى او انداخت.
حمزهرااسداللَّه، اسدرسول اللَّه و سيد الشهدا لقب دادند.
2- حنظله غسيل الملائكه
حنظله فرزند ابى عامر است. پدرش از دشمنان پيامبر و از عناصر بدخواه اسلام و از پايهگذاران مسجد ضرار بود،ليكن حنظله مسلمانى شايسته و با فضيلت بود، شبى كه فرداى آن جنگ احد اتفاق افتاد مراسم عروسى حنظله برگزار شد، پس از رسيدن دستور جهاد، از پيامبر صلى الله عليه و آله يك شب را اجازه گرفته، روز بعد به ميدان نبرد آمد و با رشادت كامل شمشيرى به طرف ابوسفيان رها كرد ليكن به او اصابت ننمود و سپس بر اثر نيزه دشمن از پاى درآمد و در سن حدود 24 سالگى به شهادت رسيد. پيامبر گرامى فرمود: من مشاهده كردم كه فرشتگان حنظله را غسل مىدادند و از اين رو به «حنظله غسيل الملائكه» معروف شد.
3- عمرو بن جموح
وى چهار پسر خود را براى دفاع از اسلام به جبهه فرستاد و با اين كه خويشاوندانش او را از شركت در جنگ منع مىكردند و پاى او نيز لنگ بود و جهاد از او برداشتهشده بود، در عين حال خدمت رسول خدا صلى الله عليه و آله آمد و آرزوى شهادت كرد. پيامبر فرمود: خدا تو را معذور داشته است، ليكن او اصرار كرد و سرانجام پيامبر اجازه داد. موقع بيرون آمدن دعا مىكرد:
«اللَّهُمَّ ارْزُقْني الشَّهادَةَ وَ لاتَرُدَّني الى أَهْلِي»
؛ «خدايا! توفيق ده در راه تو كشته شوم و به خانه باز نگردم.» سرانجام وى در نبردى قهرمانانه به شهادت رسيد.
4- مصعب بن عمير
وى از اشراف زادگان مكه بود كه به پيامبر صلى الله عليه و آله ايمان آورد. در سال دوازدهم بعثت با آن حضرت بيعت كرد و از سوى رسول خدا صلى الله عليه و آله به عنوان مبلّغ به مدينه اعزام شد و توانست گروه بسيارى از مردم مدينه را به اسلام دعوت كند. قد و قامتى چونان پيامبر صلى الله عليه و آله داشت و تا لحظه شهادت در سن 42 سالگى به اسلام و رسول خدا صلى الله عليه و آله وفادار بود.[1]
5- عبداللَّه بن جَحْش
عبداللَّه در مكه به پيامبر ايمان آورد، به حبشه هجرت كرد، سپس به مدينه مهاجرت نمود، خواهرش زينب بنت جحش است كه به همسرى رسول خدا صلى الله عليه و آله درآمد. وى درحالى كه بيش از چهل سال نداشت، در احد به شهادت رسيد.
6- شَمّاس بن عثمان
وى از مهاجران به حبشه و مدينه و از مجاهدان بدر و احد بود. در احد مجروح شد و او را به خانه رسول خدا صلى الله عليه و آله آوردند. ليكن مداوا مؤثر واقع نشد و به شهادت رسيد.
پيامبر دستور داد جنازه او را به احد برگردانده، در كنار ديگر شهدا دفن كردند. شماس هنگام شهادت 34 سال بيشتر نداشت.
7- عمرو بن مُعاذ
8- حارث بن انس
9- عُمارة بن زياد
10- سَلَمَة بن ثابت
11- عمرو بن ثابت بن وَقْش
12- ثابت بن وَقْش
13- رفاعة بن وقش
14- حسيل بن جابر
15- ابوحذيفه يمان
16- صيفى بن قيظى
17- حَباب بن قيظى
18- عَبّاد بن سهل
19- حارث بن أوْس بن معاذ
20- إياس بن أوس
21- عُبيد بن تيّهان
22- حبيب بن يزيد
23- يزيد بن حاطب
24- ابوسفيان بن حارث
25- قيس بن زبيده
26- مالك بن أمه
27- انيس بن قتاده
28- ابوحَيَّة بن عمرو
29- عبداللَّهبن جبير (فرمانده تيراندازان در تپه رمات)
30- خيثمة بن خيثمه
31- عبداللَّه بن سَلمَه
32- سُبيع بن حاطب
33- عمرو بن قيس
34- قيس بن عمرو
35- ثابت بن عمرو
36- عامر بن مخلّد
37- مالك بن اياس
38- ابوهبيرة بن حارث
39- عمرو بن مُطرف
40- اوس بن ثابت (برادر حسان بن ثابت)
41- انس بن نَضْر
42- قيس بن مخلّد
43- سليم بن حارث
44- نعمان بن عبد عمرو
45- خارجة بن زيد
46- سعد بن ربيع
47- أوس بن ارقم
48- مالك بن سنان (پدر ابوسعيد خدرى)
49- سعيد بن سُوَيد
50- عتبة بن ربيع
51- ثعلبة بن سعد
52- ثقف بن فَروة
53- عبداللَّه بن عمرو
54- ضَمْره
55- نَوفَل بن عبداللَّه
56- عباس بن عباده
57- نعمان بن مالك
58- مجذّر بن ذياد بَلَوى
59- عبادة بن الحساس
60- رفاعة بن عمرو
61- عبداللَّه بن عمرو بن حرام
62- عمرو بن جَموح
63- خلاد بن عمرو بن جَموح
64- ابوايمن
65- سليم بن عمرو
66- عنتره
67- سهل بن قيس
68- ذَكْوان بن عبدقَيس
69- عبيد بن معلى
70- مالك بن ثميله
71- حارث بن عدى
72- اياس
73- اياس بن عدى
74- عمرو بن اياس
[1]احد، ص: 15