شهر مقدس كربلا

دومين شهر مقدس عراق است كه در فاصله 105 كيلومترى جنوب غربى بغداد ودر حاشيه صحرا و در غرب رودخانه فرات و در سمت چپ آبراه (حسينيه) كه از فرات منشعب شده قرار دارد شهر كربلا بر روى طول جغرافيايى 44 درجه و عرض جغرافيايى 33 درجه و 31 دقيقه قرار دارد در شمال آن استان (انبار) و در جنوب آن استان نجف و در شرق آن استان حله و بخشى از استان بغداد و در غرب آن صحراى شام وكشور عربستان سعودى قرار گرفته است.

بنا به گفته مورخان، تاريخ اين شهر به دوران بابلى‏ها مى‏رسد و قبل از فتح اسلامى اين منطقه گورستان مسيحيان بود. برخى از صاحب نظران معتقدند كه معنى كلمه (كربلا) كه يك واژه قديمى بابلى است، (نزديكى به خدا) است و برخى ديگر معتقدند كه اين كلمه تحريف شده واژه عربى (كور بابل) به معنى روستاهاى بابل است، برخى نام اين منطقه را نينوى مى‏دانند كه در حال حاضر نام منطقه‏اى در شهرستان (سده الهنديه) در استان كربلا است. از نامهاى ديگر منطقه: غاضريه، عقر بابل، نواوويس، الطف، الروضه، الحائر والحير است علت تسميه اين منطقه به الحائر اين بوده است كه در دوران المتوكل خليفه عباسى، خليفه دستور داد كه قبر شريف امام حسين (ع) را به آب ببندند تا ويران گردد و هنگاميكه آب رودخانه را بدين سو سرازير كردند آب تا نزديك قبر رسيد و تنها گرداگرد آن را فرا گرفت و از همان زمان به نام الحائر (آب سرگردان) ناميده شد. برخى نيز اعتقاد دارند كه واژه كربلا از كلمه آشورى (كرب) به معنى معبد (أيل) به معنى خدا مشتق شده است و معنى آن (معبد الهى) است. گروهى ديگر براين گمان هستند كه اين واژه فارسى بوده و ريشه آن دو كلمه (كار) و (بالا) به معنى (كارى برجسته و با ارزش) است. با اين همه به نظر مى‏رسد كه ريشه كلمه كربلا از واژه عربى (الكربه) گرفته شده باشد كه به معنى زمين نرم و سست است و همچنين اين واژه معنى غربال شده را نيز مى‏دهد و عرب‏ها وقتيكه گندم را غربال نموده و تميز مى‏كنند از اين واژه استفاده مى‏كنند وشايد علت اين تسميه اين باشد كه گويى خاك اين منطقه از سنگ وكلوخ غربال شده است و بايد افزود كه (كربله) نام ديگر گياه (ترشك) است و اين گياهان در منطقه مذكور به وفور ديده مى‏شود.

مساحت كربلا در حدود 52856 كيلومتر مربع است و خاك اين شهر نرم و بدون سنگ و شن مى باشد. گرداگرد شهر را باغهايى فرا گرفته كه آب آنها از رودخانه فرات تأمين مى گردد. شهر كربلا داراى دو راه ارتباطى است يكى از اين راه ها، راه كربلا بغداد است كه از شهر (مسيب) مى‏گذرد و طول آن بالغ بر 97 كيلومتر است و راه دوم راه نجف كربلا است و در هر دو مسير باغها و نخلستان‏هاى متعدد گرداگرد كربلا و راه‏هاى ارتباطى را فرا گرفته است. شهر كربلا به دو بخش (قديمى) و (جديد) تقسيم مى شود، قسمت قديمى شامل هسته اوليه شهر است كه تا حدودى همچنان بافت سنتى خود را حفظ كرده است و قسمت جديد شهر بعدها به آن اضافه شده و شامل خيابانهاى پهن، ادارات دولتى، مدارس دينى و ساختمانهاى جديدمى باشد. شهر كربلا در مسير راه آهن بصره بغداد قرار دارد و شاخه اى از اين راه آهن به كربلا رسيده و سپس به شهرستان (سده هنديه) كه از توابع استان كربلا است منتهى مى‏گردد و طول آن 36 كيلومتر است.

راهنماى اماكن زيارتى و سياحتى در عراق، ص: 182