اين مسجد پايين تر از ميدان معابده، در ابتداي شارع ابطح، در طريق مسجدالحرام و در ابتداي شارع الاجابه است. ادامه مسير فعلي از سر شارع الاجابه، به ثنيه اذاخر
مي رسد که محل ورود رسول خدا(صلي الله عليه وآله) به مکه به هنگام فتح مکه در رمضان سال هشتم هجرت است. اين ثنيّه، مُشْرف بر باغ خرمان بوده که اکنون شهرداري مکه را در آنجاساخته اند.
فاکهي در قرن دوم از اين مسجد ياد کرده و مي گويد آن مسجد در آغازِ شعبي واقع شده که در تاريخ به نام شعب آل قنفذ شناخته مي شود. اين شعب در درون کوه العَيْر است.
مسجد پيش گفته، بايد در شمار چند مسجد کهن مکه شناخته شود که نام هاي گونه گون مانند: مسجد آل قنفذ، مسجد الإجابه و مسجدالإستراحه داشته است.
فاکهي مي نويسد: در اين شعب، خانه آل خَلَف بن عبدالله بن سائب بوده که به آنها آل عبدربة بن السائب مي گويند و در مقابل قصر محمدبن سليمان واقع است. نام ديگر آن شعب اللئام است و اين شعب در دست چپ کسي است که بالاي باغ خرمان بايستد و در اين زمان خانه خَلَفيين از بني مخزوم است. حضارمه (مردمان منسوب به حَضْرموت) هم در اين شعب سکونت دارند. شعب مزبور به شعب الخلفيين نامور
است. در آنجا مسجدي است که گفته مي شود رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در آن نمازگزارده است.
از زهيربن قنفذ نقل شده است که رسول خدا(صلي الله عليه وآله)، روز را در غار حِرا به سر مي برد و شب از حِرا پايين آمده، به ]محل[ مسجد مي رفت که پشت خانه ابوعبيده بود و به شعب الخلفيين شهرت داشت. در اين وقت خديجه هم از مکه مي آمد و آنها در نزديکي اين شعب با يکديگر بودند تا جدا شوند
چند نکته گفتني درباره مسجدالإجابه:
اول: در جاي باغ خرمان، که در برابر مسجد الإجابه بوده، اکنون دقيقاً شهرداري مکه ـ امانة العاصمة المقدسه ـ قرار گرفته است. اندکي از خيابان به سمت ريع اذاخر را نيز بايد داخل در باغ خرمان دانست.
دوم: مسجد الاجابه دست کم تا قرن سوم به اين نام شناخته نمي شده است. فاکهي در قرن سوم از آن با مسجدآل قنفذ ياد کرده است.
سوم: کتيبه اي در مسجد الإجابه موجود است که اشاره به بازسازي آن در قرن دهم هجري دارد. به علاوه، دو بيت شعر هم در باره بازسازي اين مسجد بر کتيبه اي ديگر در اين سوي محراب در بناي قبلي وجود داشت.
در قرن هشتم، ابن بطوطه در سفرنامه اش از مسجدالاجابه ياد کرده، مي نويسد: آن مسجدي است که رسول خدا(صلي الله عليه وآله) به هنگام بازگشت از عمره، در آنجا استراحت کرد و اکنون مردم آن را از روي تبرّک مي بوسند (
ابن فهد در حوادث سال 720 نوشته است: در اين سال مسجدالاجابه تعمير شد. اين مسجد سمت چپ کسي است که به سوي منا مي رود و در نزديکي ثنيّة اذاخر است و گفته شده که رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در آن نماز خوانده است
همو در حوادث سال 831 آورده: امير سيف الدين شاهين عثماني در اين سال مسجدالإجابه را که در شعبي نزديک ثنية اذاخر است، تعمير کرد.(1)
چهارم: تا اين جا چند نکته در باره حضور رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در اين محل، نقل کرديم. يکي همان اشاره ابن بطوطه بود که حضرت در بازگشت از عمره در اينجا استراحت کرده است. ديگر آن که حضرت روزها در غار حِرا بوده و شب را در اينجا با خديجه(عليها السلام) بسر مي برده است. ابن فهد هم به نقل از راويان مي نويسد: گفته اند که جنيان در اينجا به محضر رسول خدا(صلي الله عليه وآله) آمدند و با آن حضرت ديدار کردند.
جميل کتبي نويسنده معاصر شهر مکه مي نويسد: اين مسجد را مسجد الاستراحه گفته اند; زيرا مکاني است که وقتي رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در روز سيزدهم از منا و از حجّة الوداع بازمي گشت در اين جا استراحت کرد.(2) همچنين مي نويسد: گفته اند که حضرت در کودکي در اينجا گوسفندان را به چرا مي آورده است.(3)
آشکار است که اينها اقوال شفاهي بوده و نويسندگان از مردم مي شنيده اند. در اين ميان، نکته مهم همان اشاره فاکهي است که گفته است: رسول خدا(صلي الله عليه وآله) در اينجا نماز خوانده است.
در سال 1394 قمري ساختمان قديمي مسجد خراب گرديد و در همان محل پيشين، مسجد جديدي بنا نهاده شد. بناي فعلي آن، مربع شکل و داراي مساحتي حدود 400 متر مربع است. مناره اي نيز در محل اتصال ديوارهاي جنوب و غربي آن قرار دارد. اين مسجد از مساجد داير مکه به شمار مي آيد که مؤلف مکرر توفيق نماز خواندن در آن را يافته است. مسجد ياد شده بار ديگر در سالهاي 2ـ1421 به صورت زيبايي بازسازي شده و حتي به آن مناسبت، گاه محله نيز محله الاجابه ناميده مي شود.(4) به علاوه
تابلوي بزرگ مسجد الاجابه روي آن نصب شده است. چنين اقدامي براي برخي از مساجد مشابه نيز صورت گرفته و شروع حرکتي در جهت زنده کردن اماکن متبرک به حساب مي آيد.