صحن شريف:

اطراف صحن شريف را ديوارى مربع شكل فرا گرفته كه طول هر يك از دو ضلع غربى و شرقى آن از خارج 84 متر و از داخل 77 متر است. ضلع شمالى آن از خارج 74 متر و از داخل 72 متر طول دارد و اما طول ضلع جنوبى ديوار از خارج 75 متر واز داخل 72 متر است. ارتفاع ديوار 17 متر بوده و از دوطبقه تشكيل شده است، طبقه اول از 54 ايوان سقف دار تشكيل شده كه در مقدمه آنها حجره‏اى است كه قبر يكى از مشاهير درآن قرار دارد و معمولًا طلبه‏ها در آن سكونت مى‏كنند و اكنون محل قرائت قرآن بر اموات شده است. اما طبقه دوم حوالى 78 حجره دارد كه اين حجره‏ها نيز محل سكونت طلبه‏ها بوده و ديوارهاى آن كاشيكارى شده و بر بالاى آن كتيبه‏هايى از آيات قرآنى وجود دارد. ديوار مذكور تمامى صحن شريف را كه مساحت آن بالغ بر هشت هزار متر مربع است در بر مى‏گيرد. كف صحن پوشيده از مرمر است و قبلًا كف صحن پوشيده از قبرها و سنگ قبرهاى مختلف بود كه باعث دشوارى رفت وآمد زوار مى‏شد. در سال 1206 ه ق سرداب هايى ساخته شد و بسيارى از قبرها به آن منتقل شد و سپس كف صحن هموار شده و با مرمر پوشانده شد.^[1] ديوار صحن شريف پنج در دارد كه عبارتند از:

1. باب الكبير يا دربزرگ:

كه رو به بازار (سوق الكبير) يا بازار بزرگ باز مى‏شود و بر بالاى اين در ساعتى نصب شده كه آن را وزير ايرانى (امين السلطان) در سال 1305 ه ق به حرم مطهر اهدا نمود و در سال 1323 ه ق چهار سوى اين ساعت و همچنين گنبدى كه بر بالاى در قرار گرفته با آجرهاى طلايى تزئين گرديد.

2. باب مسلم بن عقيل:

در سمت راست باب الكبير واقع شده و در اصلى محسوب نمى‏شود.

3. باب الطوسى:

اين در رو به قبر شيخ طوسى متوفى سال 460 ه ق باز مى‏شود.

4. باب القبله‏

: در قبله كوچكترين در صحن به شمارمى‏رود و بارها بازسازى شده است.

5. باب السلطانى:

يا در سلطانى كه در سمت غربى صحن قرار گرفته و علت تسميه آن اين است كه در سال 1279 ه ق و در دوران سلطنت عبدالعزيز عثمانى افتتاح شد. نام ديگر اين در باب الفرج است زيرا كه منتهى به مقام امام زمان (عج) مى‏شود.^[2]

[1] ( 1) يعنى اوائل دوره قاجاريه و باتلاش علامه سيد مهدى بحر العلوم( ويراستار) آل محبوبه، ماضى النجف و حاضرها،( 87)

[2] ( 1) محمد على جعفر التميمى مشهد الامام اؤ مدينه النجف ص 265266