وجه تسميه كوفه
در وجه تسميه كوفه چند قول وجود دارد: يكي آن كه «كوفه به
معناي جايي است كه در آن ريگ و شن باشد».1مقدسي
مي گويد: «هر شن كه با ريگ آميخته بود كوفه است نمي بيني كه زمين آن چنين است».2
ديگر آن كه «نام سرزمين بابل از سواد عراق است و از آن رو كوفه
ناميده اند كه به صورت دايره است يا تپه شني دايره».3
و نيز چون سعد بن ابي وقاص، پس از فتح قادسيه و استقرار در
انبار، سپاه مسلمانان را براي رهايي از بدي آب و هوا و موجودات آزار دهنده آن به
سوي اين سرزمين هدايت كرد و به آنان گفت: «تكوفوا في هذا الموضع»؛ يعني در اين
مكان جمع شويد، از ريشه كاف و تكوف است».4برخي
نيز گفته اند: «به سبب وجود كوه كوچكي در آن جا، كه به كوفان معروف است، اين منطقه
را كوفه ناميده اند».5
پي نوشت ها:
1.همو، احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم ،
161 .
2.طبري، همان ، 3/145 .
3.ياقوت حموي، همان ، 4/489 ـ 490 .
4.بكري، معجم ما استعجم ، 1141 ؛ طبري ،
همان ، 3/146 .
5.ياقوت حموي، همان جا .
منبع: عتبات عاليات عراق؛ دكتر اصغر قائدان
كوفه يكي از شهرهاي مهمي است كه مسلمانان صدراسلام آن را پايهگذاري كردند و حضرتامام علی عليه السلام آن را به عنوان پايتخت خود انتخاب كردند. گويند محل بناي اين شهر را دو صحابي جليلالقدر يعنيسلمان فارسی وحذيفه يمانی در سال 17 هـ.ق و در دوره خلافت عمر انتخاب كردند و در آغاز به اين شهر «كوفه الجند» ميگفتند كه به معني «محل تجمع لشكريان» بود و بعدها اين واژه خلاصه شده و به آن كوفه ميگفتند. در سال 22 هـ.ق و در زمان حكمراني مغيره بن شعبه، تعداد هفت محله به تعداد قبايل ساكن در شهر كوفه كه هفت قبيله بودند پايهگذاري شد و در سال 36 هـ.ق حضرت علي عليه السلام پس ازجنگ جمل اين شهر را به عنوان پايتخت انتخاب فرمودند.[۱]
در وجه تسميه كوفه چند قول وجود دارد: يكي آن كه «كوفه به معناي جايي است كه در آن ريگ و شن باشد».[۲] مقدسي ميگويد: «هر شن كه باريگ آميخته بود كوفه است، نميبيني كه زمين آن چنين است».[۳]
ديگر آن كه «نام سرزمين بابل از سوادعراق است و از آن روكوفه ناميدهاند كه به صورت دايره است يا تپه شني دايره»[۴] و نيز چونسعد بن ابي وقاص، پس از فتح قادسيه و استقرار در انبار، سپاه مسلمانان را براي رهايي از بدي آب و هوا و موجودات آزاردهنده آن به سوي اين سرزمين هدايت كرد و به آنان گفت: «تكوفوا في هذا الموضع؛ در اين مكان جمع شويد»، از ريشه كاف و تكوف است.[۵] برخي نيز گفتهاند: «به سبب وجود كوه كوچكي در آن جا كه به كوفان معروف است، اين منطقه را كوفه ناميدهاند».[۶][۷]
كوفه در هشت كيلومتري شرقنجف اشرف بر كرانه رود فرات قرار دارد. اين سرزمين 22 متر از سطح دريا ارتفاع دارد و در شرق آن رود فرات، در غرب آن صحرا، در جنوب غربي آن شهر باستاني حيره (شش كيلومتري آن) و در شمال شرقي آن ذي الكفل واقع شده است. به سبب همين نزديكي به فرات كه در سه كيلومتري شرق آن قرار دارد و نيز جاري بودن يكي از شاخههاي فرات در شرق آن،[۸]زمينهاي اطراف شهر حاصلخيز است و به گفته اصطخري «به همين سبب آب و هواي كوفه از بصره خوشتر است».[۹] در شش كيلومتري كوفه، شهر باستاني حيره قرار دارد.[۱۰]
· راهنماي اماکن زيارتي و سياحتي در عراق؛ دکتر احسان مقدس.
· · همو، احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم، 161.
· · طبري، همان، 3/145.
· · ياقوت حموي، همان، 4/489ـ490.
· · بكري، معجم مااستعجم، 1141؛ طبري، همان، 3/146.
· · ياقوت حموي، همان جا.
· · عتبات عاليات عراق، دكتر اصغر قائدان، ص 78.
· · اصطخري، المسالك والممالك، 83؛ ابن بطوطه، سفرنامه ابن بطوطه، ترجمه محمدعلي موحد، 1/270.
· · ياقوت حموي، معجم البلدان، 4/490.
· عتبات عاليات عراق، دكتر اصغر قائدان، 75.