ماه شریف شعبان المعظم ماه صوم و صلوات بر پیامبر و آل او (علیهم السلام) است.(وَ أَکْثِرُوا فِی شَعْبَانَ مِنَ الصَّلَاهِ عَلَى نَبِیِّکُمْ‏)[۱] .چنانچه یکی از نام های این ماه شریف، (شهر الشفاعه) می باشد. در توضیح این نام امام رضا علیه السلام می فرماید:

إِنَّمَا سُمِّیَ شَعْبَانُ شَهْرَ الشَّفَاعَهِ لِأَنَّ رَسُولَکُمْ یَشْفَعُ لِکُلِّ مَنْ یُصَلِّی عَلَیْهِ فِیهِ[۲].

بسیاری از دعاهای مأثور در این ماه با صلوات شروع می شود که توجه به شئون نبی اکرم و ائمه معصومین(صلوات الله علیهم اجمعین) است. ثمره صلوات،چنانچه در جامعه کبیره می خوانیم، اصلاح نفس و آمرزش گناهان است.

«وجعل صلاتنا علیکم و ما خصنا به من ولایتکم طیبا لخلقنا و طهاره لانفسنا و تزکیه لنا و کفاره لذنوبنا»

ماهی که به حضرت سید انبیاء صَلَّى اللهِ عَلِیهِ وَ آله منسوب است و آن حضرت این ماه را روزه مى گرفت و به ماه رمضان وصل مى کرد و مى فرمود شعبان، ماه من است(وَ کَانَ یَقُولُ شَعْبَانُ شَهْرِی) [۳] هر که یک روز از ماه مرا روزه بگیرد بهشت برای او واجب می شود.

شیخ از صفوان جمال روایت کرده که گفت : حضرت صادق علیه السلام به من فرمود کسانى که در اطراف تو هستند را بر روزه گرفتن در ماه شعبان ترغیب کن. گفتم فدایت شوم مگر در فضیلت آن چیزى هست؟ فرمود بله همانا که رسول خدا صلى الله علیه و آله هر گاه هلال ماه شعبان را مى دید به مُنادیى امر مى فرمود که در مدینه ندا دهد: اى اهل مدینه من رسولم از جانب رسول خدا صلى الله علیه و آله به سوى شما. ایشان مى فرماید آگاه باشید همانا شعبان ماه من است پس خدا رحمت کند کسى را که یارى کند مرا بر ماه من یعنى در آن ماه روزه بگیرد.

سپس از حضرت صادق علیه السلام و ایشان از امیرالمؤمنین علیه السلام نقل کرد که مى فرمود: از زمانى که شنیدم منادى رسول خدا صلى الله علیه و آله ندا کرد در ماه شعبان، ترک نشد از من روزه شعبان و ترک نخواهد شد[۴] از من تا مدتى که حیات دارم ان شاء الله تعالى[۵].

برخی دیگر از اعمال این ماه شریف عبارت است از:

اوّل : هر روز هفتاد مرتبه بگوید «اَسْتَغْفِرُاللّهَ وَ اَسْئَلُهُ التَّوْبَهَ»

دوّم : هر روز هفتاد مرتبه بگوید «اَسْتَغْفِرُاللّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحیمُ الْحَىُّ الْقَیّوُمُ وَ اَتُوبُ اِلَیْهِ» و در بعضى روایات الْحَىُّ الْقَیُّومُ پیش از الرَّحْمنُ الرَّحیمُ است و عمل به هر دو خوبست و از روایات استفاده مى شود که بهترین دعاها و ذکرها در این ماه استغفار است و هر که در هر روز از این ماه هفتاد مرتبه استغفار کند مثل آن است که هفتاد هزار مرتبه در ماههاى دیگر استغفار کند .

سوّم : تصدّق کند در این ماه اگرچه به نصف دانه خرمایى باشد تا حق تعالى بدن او را برآتش جهنّم حرام گرداند از حضرت صادق علیه السلام منقول است که از آن جناب سؤ ال کردند از فضیلت روزه رجب. فرمود: چرا غافلید از روزه شعبان؟ راوى عرض کرد: یابن رَسول الله چه ثواب دارد کسى که یک روز از شعبان را روزه بدارد؟ فرمود :به خدا قسم بهشت ثواب اوست. عرض کرد: یابن رسول الله بهترین اعمال در این ماه چیست؟ فرمود؟ تصدّق و استغفار. هر که تصدّق کند در ماه شعبان حق تعالى آن را تربیت کند همچنانکه یکى از شما شتر بچّه اش را تربیت مى کند تا آنکه در روز قیامت برسد به صاحبش در حالتى که بقدر کوه اُحُد شده باشد.

چهارم : در تمام این ماه هزار بار بگوید: «لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَلانَعْبُدُ اِلاّ اِیّاهُ مُخْلِصینَ لَهُ الدّینَ وَ لَوُ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ» که ثواب بسیار دارد از جمله آنکه عبادت هزار ساله در نامه عملش بنویسند .

پنجم : در هر پنجشنبه این ماه دو رکعت نماز کند در هر رکعت بعد از حمد صد مرتبه توحید و بعد از سلام صد بار صلوات بفرستد تا حق تعالى برآورد هر حاجتى که دارد از امر دین و دنیاى خود و روزه اش نیز فضیلت دارد و روایت شده که در هر روز پنجشنبه ماه شعبان زینت مى کنند آسمانها را پس ملائکه عرض مى کنند: خداوندا بیامرز روزه داران این روز را و دعاى ایشان رامستجاب گردان و در خبر نبوى است که هرکه روز دوشنبه و پنجشنبه شعبان را روزه دارد حق تعالى بیست حاجت ازحوائج دنیا و بیست حاجت ازحاجتهاى آخرت او را برآورد .

[۱] -وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص: ۵۱۲ ‏

[۲] -همان

[۳]-وسائل الشیعه؛ ج ۱۰، ص: ۴۹۰‏

[۴] -َ فَلَنْ تَفُوتَنِی أَیَّامَ حَیَاتِی صَوْمُ شَعْبَانَ إِنْ شَاءَ اللَّهُ

[۵]– بحار الانوار ۹۷/ ۷۹، ح ۴۴.